ONDERWIJS  
Via een drietal pagina's, over respectievelijk onderwijs als proces (1), de formele kanten van het onderwijs (2) en over het wat, het hoe en het waartoe (3) staan wij stil bij de invulling en vormgeving van het (bijzonder) onderwijs, bij de nut en noodzaak van de onderwijsvrijheid en de manier waarop het debat daarover vorm en inhoud krijgt.  

1  Onderwijs als proces  Naast Wilna Meijer is ook Ger Biesta een van de denkers over onderwijs die de pedagogiek en de pedagogische relatie, de leraar en de leerling centraal stelt in zijn denken over het onderwijs. Komt bij Meijer de inhoud meteen om de hoek kijken als derde poot van de pedagogische relatie, Biesta staat meer stil bij de leerling en de leraar. 

Over de grondhouding, de grondtoon van waaruit je als leraar moet (kunnen) werken zegt hij in het interview "Lesgeven bestaat niet uit kunstjes maar een kunst" o.a.: "Je moet in alles het besef hebben dat je mensen in je klas hebt die je probeert te helpen om op een mooie en goede manier hun leven in de wereld te leiden. Als we die grondtoon in het onderwijs onvoldoende verzorgen, doen we kinderen tekort en lijden leerkrachten eronder, omdat het in strijd is met waarom ze ooit het onderwijs ingingen."
Dat lijden van de leraar is volgens ons een van de oorzaken van de grote uitstroom. Uitstroom en lerarentekorten die door het onderwijs zelf bewerkstelligd worden! Om stil te staan bij de moeilijkheden en mogelijkheden om die grondtoon te koesteren organiseert Sint Bonaventura in het najaar een aantal bijeenkomsten van een of meer dagen in een klooster.
Om, even weg uit de hectiek, proberen terug te vinden wat we misschien wel zijn kwijtgeraakt in een onderwijswereld die de weg kwijt lijkt te zijn.

Hester IJsseling, lector Professionaliseren met hart en ziel aan Thomas More Hogeschool, hield begin 2020 haar lectorale rede. Daarin liet zij zien hoe een onverwachte en op het eerste gezicht vaak onwenselijke gebeurtenis, een bijzondere pedagogische waarde kan hebben.  IJsselings rede kreeg de titel "Bezield en bezielend onderwijs. Pedagogiek van onderbreking en verbinding." 

In deze geest staat Gerdien Bertran-Troost stil bij onderwijs en corona. In deze tijden van digitaal onderwijs lopen we het risico dat de pedagogische dimensie van onderwijs op de achtergrond raakt, schrijft universitair hoofddocent Godsdienstpedagogiek Gerdien Bertram-Troost. “Zorg voor de ziel van de leerling is nu meer dan ooit van belang. Deze tijd van extreme onderbreking is dan ook een kans voor meer bezieling in het onderwijs.”

2  De formele kanten van het onderwijs  Onderwijs is zorg van de overheid en kan zich mede daarom verheugen in een alsmaar uitdijende regelgeving. Van grondwet tot bevoegdheden, van eindtermen/kerndoelen tot de positie van de professional, de leraar. 

Over die bevoegdheden voor VO leraren in de AVO vakken heeft de AOb een enquete gehouden. De resultaten spreken bijna voor zich. Maar of "den Haag" zich hier iets van gaat aantrekken is nog mar helemaal de vraag.

Artikel 23, de vrijheid van onderwijs is een ander, overigens niet alleen, formeel aspect van het onderwijs. Als lid van de NKSR hebben we schriftelijk gereageerd op de consultatieronde die de onderwijsraad georganiseerd heeft, zijn we uitgenodigd om met de voorzitter van de onderwijs over die reactie in gesprek te gaan en hebben we actief deelgenomen aan de door die zelfde raad georganiseerde brede bijeenkomst voor iedereen die in het onderwijs werkzaam is.
Een advies van de 100 jarige onderwijsraad over dit honderdjarige wetsartikel is gepland voor het voorjaar van 2020. Samen met de AOb-afdeling CVHO en de AOb-groep ABO/OO zal er, cf de AOb strategie, ná publicatie ook nog in AOb verband gereageerd worden. Ons inziens wat laat, maar in ieder geval toch nuttig om dat zo het debat over deze kwestie ook binnen AOb verband gevoerd gaat worden. Na een eerdere AOb standpuntbepaling van ca 10 jaar geleden, altijd zinvol.

Nog actueler is de huidige raadpleging over de uitbreiding van de mogelijkheden om in te grijpen. Het kabinet wil dat het makkelijker wordt om in te grijpen als een school ernstig onder de maat presteert. De ministers Slob en Van Engelshoven kondigden daarom vorig jaar al aan met voorstellen te komen om sneller en adequater te kunnen optreden. Op woensdag 25 maart is de internetconsultatie geopend van het wetsvoorstel ‘uitbreiding bestuurlijk handhavingsinstrumentarium van de minister in het onderwijs’.  

Inhoud wetsvoorstel   Met dit wetsvoorstel worden de mogelijkheden waarmee de minister kan ingrijpen bij slecht functionerende scholen uitgebreid. De uitbreiding van het zogenaamde bestuurlijk instrumentarium bestaat uit:

• het invoeren van een spoedaanwijzing; 
• een bevoegdheid tot schorsen van recht tot diplomering / examinering van private mbo-instellingen;
• de uitbreiding van de definitie van wanbeheer;
• verplichting tot het bevorderen van het maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef in het mbo;
• uitbreiding van de beëindiging van de bekostiging in po/vo; 
• de aanscherping van de wettelijke termijn van het toezichtproces.

Reageren  Tot 21 april kon men 2020 reageren op deze internet consultatie. De AOb kiest in dit soort zaken voor een andere benadering. Binnen Sint Bonaventura bereiden we alsnog een reactie voor. Wil u daar over mee denken, laat het weten via info@SintBonaventura.nl  (bijgewerkt 4-5-2020)

3  Onderwijs; het wat, het hoe en het waartoe   Onder andere een van de thema's op ons jubileumcongres, en door Wilna Meijer goed verwoord en inmiddels ook door Sint Bonaventura als boekje uitgegeven.

De discussies over de herziening van het curriculum, met name het vervolg op curriculum.nu dat weer een vervolg was van onderwijs2032, valt hier ook onder. Net als het gesprek over burgerschap, onderdeel van curriculum, maar blijkbaar zo belangrijk dat daar al eerder regelgeving voor gewenst is. Regelgeving die al laat zien dat de overheid haar greep op het onderwijs steeds meer aan het vergroten is. Interessant is in dit verband de rede van monseigneur Hendriks op een door de NKSR georganiseerde studiedag.